Prostat Ne İşe Yarar?
Prostat, idrar torbasını (mesane) hemen altına yerleşmiş, erkeklerde meni içeriğinin bir kısmının üretildiği, yaklaşık ceviz büyüklüğünde (15-20 gram) bir salgı bezidir. Prostat bir taraftan salgıladığı sıvılarla meninin akışkanlığında rol oynarken, diğer taraftan içerisinden geçen idrar kanalı vasıtasıyla idrar akımını düzenler. İlave olarak önemli anatomik yapılar ile komşuluğu vardır. Prostat kapsülünün hemen yanlarından geçen sinirler penisin sertleşmesini sağlar. Aynı şekilde idrar tutabilmeyi sağlayan ve sfinkter dediğimiz kas yapıları da prostat dokusuyla yakın komşuluk halindedir. Prostat kanseri prostat içindeki salgı yapan bu hücrelerin anormal gelişimi ile ortaya çıkar.
Prostat Kanserinin Cerrahi Tedavisinde Amaç Nedir?
Prostat dokusunun geride kanserli doku bırakmayacak şekilde çıkarılması, cinsel fonksiyonları sağlayan sinirlerin korunması ve idrarı kontrol eden yapılara zarar verilmemesidir.
Robotik Prostat Kanseri Ameliyatının Açık Yöntemden Farkı Nelerdir?
Klasik ameliyatın hem hasta hem de cerrah için birçok zorluğu bulunmaktadır. Klasik açık cerrahi yöntemde hastanın göbek altından büyük bir kesi (10-12 cm) yapılır (Resim 1). Bu da hastanın ameliyattan sonra geç iyileşmesine, daha uzun süre hastanede yatmasına, daha fazla yara enfeksiyonu riskine maruz kalmasına ve hastada büyük yara izine yol açmaktadır. Cerrahi alanın darlığı ise el hareketlerinin yetersiz kalmasına, iyi bir görüş alanının sağlanamamasına ve ameliyat süresinin uzun olmasına neden olmaktadır ki bunlar da cerrah adına sayılabilecek zorluklardır.
Resim 1: Açık radikal prostatektomi tekniğinde yapılan kesi
Robotik Prostat Kanseri Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Robotik ameliyatta ise çok küçük kesilerden bu operasyon mümkün hale gelmiştir. Robotik ameliyat robot kolları ve bunlara yerleştirilen kamera ve aletler ile yapılmaktadır. Robotun 4 çalışma kolu bulunur. Bu kollardan birisine ameliyat sahasını görüntülemeye yarayan kamera, diğer 3 kola cerrahın ameliyat yapmasını sağlayan robotik aletler yerleştirilir. Hastanın göbek bölgesi seviyesine, boyutları 0,8 cm olan 3 adet ve 1,2 cm olan 1 adet kesi yapılarak bu aletlerin karın içerisine yerleştirilmesi sağlanır. Ayrıca hasta başı asistanı tarafından kullanılması için 1,2 cm’lik ilave bir kesi daha yapılır ve ameliyat esnasında cerrahın ihtiyacı olan malzemeyi vermek için buraya asistan trokarı yerleştirilir. Sonuçta, prostat kanserinin robotla ameliyatlarında hastanın karın bölgesinde boyutları 0,8-1,2 cm olan 5 adet kesi yapılmaktadır (Resim 2).
Resim 2: Robotik radikal prostatektomi tekniğinde çalışma kanallarının (trokar) yerleştirilmesi
Bu işlemde prostat, seminal veziküller, vaz defrenslerin prostata yakın uç kısımları ve çıkartılır (robotik radikal prostatektomi). Mesane boynu ve üretra dediğimiz dış idrar kanalı uç-uca ağızlaştırılır (Resim 3). Gereken vakalarda prostatın lenf bezleri de aynı seansta çıkartılır (robotik lenf nodu diseksiyonu). Robotik prostat kanseri ameliyatından sonra kanserli prostat dokusu özel bir paketin için koyulmaktadır. Ameliyat sonunda bu kesilerden birisi hafifçe büyütülerek prostat buradan dışarıya çıkarılır (Resim 4).
Resim 3: Robotik radikal prostatektomi tekniğinin şematik görüntüsü
Resim 4: Robotik radikal prostatektomi sonrası dışarıya aldığım prostat (yıldız), seminal veziküller (mavi oklar) ve vaz deferenslerin uç kısımları (kırmızı oklar)
Robotik Prostat Kanseri Ameliyatı Kimlere Yapılır?
Hastalığı prostata sınırlı, yani prostat dışına herhangi bir yayılım (metastaz) olmayan hastalara yapılır. Hastanın genel durumu ve ek hastalıkları da robotik prostat kanseri ameliyatı kararı alırken göz önünde tutulması gereken faktörlerdir.
Robotik Cerrahinin Avantajları Nelerdir?
Kan Kaybı Daha Azdır: Robotik cerrahide kullanılan ve 3 boyutlu görme olanağı sağlayan, yüksek görüntü kalitesine sahip ve ameliyat sahasını 12 kat büyütebilen özel kameralar sayesinde kanayan damarlar ameliyat esnasında daha kolay fark edilmekte ve mühürlenerek durdurulabilmektedir. İlave olarak robotik cerrahide ameliyat esnasında karın içinin gaz ile şişiriliyor olması ve buna bağlı gaz basıncı da damarlar üzerine bası yaparak kanamayı önlemeye yardımcı olmaktadır.
Daha Az Ağrı Duyulur: Robotik cerrahi uygulanan hastaların kesileri açık cerrahiye göre daha küçüktür. Bu nedenle bu hastalar ameliyat sonrası dönemde daha az ağrı duyarlar ve ağrı kesici ilaç alma ihtiyacı daha azdır.
Hasta Daha Erken Taburcu Olur: Robotik cerrahide ameliyat kesilerinin daha küçük olması, kan kaybının daha az olması ve ameliyat sonrası hastaların daha az ağrı duymaları nedeniyle, bu hastalar açık ameliyat yapılan diğer hastalara göre hastanede daha az kalırlar ve daha erken taburcu edilirler.
Kanser Kontrolü Daha İyidir: Robotik cerrahide kanser kontrolü daha iyi sağlanır. Üç boyutlu ve yüksek çözünürlüklü görüntü özelliğine sahip kamera ve robot kollarının farklı planlarda hareket edebilme yetenekleri nedenleri ile ameliyat sırasında kanserli doku daha net olarak tanınmakta ve çıkartılmaktadır.
İdrar Sondası Daha Çabuk Çekilir: Robotik cerrahiyle radikal prostatektomi ameliyatı olan hastaların sondası daha erken dönemde çekilir. Yani sondalı kalma süreleri daha kısadır. Sondalı kalma süresi genellikle 5 ile 7 gün arasında değişmektedir. Bunun nedeni ise robotik prostatektomi ameliyatında idrar kesesi ile üretra adı verilen dış idrar yolunun birbirine daha iyi ve su geçirmez bir şekilde uç-uca dikilebilmektedir.
İdrar Kontrolü Daha Çabuk Olur: Robotik cerrahi ile uygulanan prostat kanseri ameliyatları sonrası idrarı kontrolü daha iyi ve daha çabuk olur. Görüntünün daha iyi olması, kanamanın daha az olması, mesane ile idrar kanalının daha iyi uç-uca dikilebilmesi, mesane boynunun daha iyi korunması (Resim 5) nedenleriyle ameliyat sonrası dönemde idrar kontrolü daha çabuk olmaktadır.
Resim 5: Robotik radikal prostatektomi operasyonu esnasında bir hastamda koruduğum mesane boynu (mavi yıldız prostat, mavi ok mesane boynu).
Cinsel Yaşama Daha Çabuk Dönüş Olur: Erkeklik organında sertleşmeyi sağlayan damar-sinir paketi prostatın hemen yanından geçmektedir. Bu yapılar robotik cerrahide daha iyi tanınmakta ve dolayısıyla da daha iyi korunabilmektedir. Bu nedenle de robotik prostat kanser ameliyatı sonrası cinsel yaşama dönüş daha erken olur (Resim 6).
Resim 6: Sinir koruyucu robotik radikal prostatektomi uyguladığım bir hastamda prostat çıkartıldıktan sonra her iki tarafta korunmuş damar-sinir paketi izlenmekte (beyaz oklar)
Robotik prostat kanseri ameliyatının süresini belirleyen en önemli faktör cerrahın tecrübesidir. Ayrıca hastanın kilosu, tümörün boyutu ve yerleşimi, lenf bezlerinin çıkartılması gerekliliği ve daha önce geçirilmiş ameliyat gibi faktörler ameliyat süresini belirlemektedir. Bu faktörlere bağlı olarak bu operasyon süresi 2 ile 4 saat arasında değişmektedir.
Robotik Prostat Kanseri Ameliyatı Riskleri Nelerdir?Robotik prostat kanseri ameliyatının bütün diğer ameliyatlarda olduğu gibi anesteziye bağlı bazı riskleri bulunmaktadır. Bu riskleri değerlendirmek ve en aza indirmek için ameliyat öncesi tüm hastalar anestezi hekimi tarafından değerlendirilmektedir. Bununla beraber olası yapışıklıklar, kanama veya robot cihazının bozulması sebebiyle ameliyat sırasında açık ameliyata dönüş de mümkündür. Ancak bunlar nadir görülen komplikasyonlardır.
Robotik Prostat Kanseri Ameliyatında Doktorun Önemi Var mıdır?
Ürolojik tüm ameliyatlarda olduğu gibi ameliyatı yapan doktorun tecrübeli olması çok önemlidir. Robotu kontrol eden sonuçta bir cerrahtır Başarılı ve daha sorunsuz bir ameliyat için robotik cerrahide uzman bir doktora ameliyat olmak gerekir.