Üreteroselli çocukların aileleri için rehber
Üreterosel idrarı böbrekten mesaneye ileten tüp şeklinde yapı olan üreterlerin mesaneye giren kısmının mesane içerisinde balonlaşmasıdır. Üreterin mesaneye açıldığı yerdeki deliğin çok küçük olması ve idrar akımını engellemesine bağlı olarak bu alanda bir genişleme oluşur ve mesane içinde ince duvarlı balon gibi görülür. Üreterosellerin büyüklüğü değişkendir, bazıları çok küçükken diğerleri mesaneyi kaplayacak büyüklükte olabilir.
Üreteroseller mesanenin içinde olabileceği gibi mesanenin dışına doğru büyüyerek üretradan dışarı da çıkabilirler. Üreteroseller çift toplayıcı sistemle birlikte de görülebilir.
Üreteroselde idrar akımı tıkanıklık nedeniyle engellendiğinde veya üreterosellerde sık karşımıza çıkan vezikoüreteral reflü varlığında; idrar üretere geri döner. Geri dönen idrar üreter ve böbrek içerisinde birikerek, idrar yollarında genişlemeye, enfeksiyona ve böbrek dokusunda kayıplara neden olabilir.
Tanısı nasıl konur?
Doğum öncesi yapılan ultrason tetkiklerinin yaygınlaşması ile genellikle anne karnında bebeklerde böbreklerde genişleme görülür. Bu durumda doğumdan sonraki ilk hafta içinde ultrason yapılırsa üreterosel görülebilir. Üreterosel ile birlikte idrar yollarında tıkanma bulgusu veya idrar reflüsü varsa idrar yolu enfeksiyonu gelişir. İdrar yolu enfeksiyonu sonrası yapılan tetkiklerde de üreterosel tanısı konabilir.
Ameliyat gereklilikleri nelerdir?
Bebek ve çocuklarda üreterosele bağlı böbrek ve üreterde ciddi genişleme olması, idrar enfeksiyonu, taşlar, mesanede boşalma sorunları cerrahi tedaviyi gerektirir.
Üreterosel nasıl tedavi edilir?
Tüm üreterosellerde tedavi aynı değildir, bazıları daha basit yöntemlerle tedavi edilirken bir kısmı kapsamlı ameliyatlar gerektirir. BU nedenle tedavi hastanın klinik durumuna göre seçilir. Tedavi seçeneğini etkileyen faktörler; üreteroselin büyüklüğü, idrar yollarında tıkanma durumu ve derecesi, böbreğin çalışıp çalışmadığı, böbreğe doğru idrar kaçağı (veziloüreteral reflü) olup olmadığı, mesanenin etkilenip etkilenmediği ve ek idrar yolları anomalisi (çift toplayıcı sistem gibi) varlığı gibi faktörlerle tedavi seçeneğine karar verilir.
Ameliyat hazırlığı nasıl yapılmaktadır?
Ameliyat öncesi hastalarda üriner enfeksiyon varsa tedavi edilmelidir. Çocuklarda genel anestezi altında yapılan bu işlem öncesinde 4-6 saatlik bir açlık süresi gereklidir.
Cerrahi tedavi nasıl yapılır?
Endoskopik tedavi (üreterosel insizyonu): Üreteroselin cerrahi tedavisinde en sık yapılan günübirlik işlemdir. Cerrahi işlem sırasında sistoskop denen ışıklı bir alet ile idrar deliğinden (üretra) girilerek mesane içi incelenir. Mesane içerisi steril sıvı ile doldurulup boşaltılarak, üreteroselin boyutu, yerleşimi, üretra, mesane çıkımı ve diğer üreterlerin açılma yerleri ile ilişkisi gibi özellikleri değerlendirilir. Üreteroselin tabanında insizyon veya delme yapılacak alan belirlenir. Sistoskop içerisinden ilerletilen özel bir delici/kesici alet ile belirlenen alanda insizyon işlemi yapılır. Üreteroselin boşaldığı ve söndüğü, idrarın mesaneye rahat geçişi izlenebilir. İşlem çoğu zaman 15-20 dakika kadar sürer. Dışarıda görünen herhangi bir kesi olmaz. Oluşturulan bu yeni açıklıktan idrar rahatça mesaneye boşaldığından üreter ve böbrekteki genişleme zamanla düzelmektedir. İnsizyon ile üreteroselin yeterli boşalması sağlanamayan hastalarda insizyon işlemi daha sonra tekrarlanabilir.
Üreteroneosistostomi: Genel anestezi ile yapılan açık ameliyattır. Mesane içine üreterin tekrar ağızlaştırılmasıdır. Karın alt kısmından yapılan kesi ile mesane içindeki üreterosel çıkartılır üreteroselin devamı olan idrar tüpü tekrar mesane içine ağızlaştırılır. Mesane tabanı ve mesane boynunun onarımının yapılması ileride gelişebilecek idrar tutma problemleri açısından önemlidir. Reflünün ciddi olduğu, mesanedeki anatomik sorunun fazlaca olduğu çocuklarda uygun yaşa geldiğinde düzeltici daha büyük ek cerrahiler gerekebilir.
Bu ameliyatlar karın duvarına küçük kesiler yapılarak laparoskopik yöntemle de yapılabilir ancak her çocuk için laparoskopik yöntem uygun değildir.
Böbrek üst polünün çıkarılması: Üreterosel çift toplayıcı sistem ile ilişkili ise ve bağlantılı olduğu üst pol böbreği çalışmıyorsa, çalışmayan böbrek ve üreterosel birlikte çıkarılabilir.
Cerrahi sonrası bakım nasıl olmaktadır?
İşlem sonrasında kısa süre kalacak bir sonda cerrahın tercihine göre takılabilir. Genelde işlem günü ya da birkaç gün sonra kanama yok ise bu sonda çıkartılır. Sondanın takılı olduğu günlerde mesanede spazm ve ağrılar olabilir. İdrarın hafif kanlı olması yapılan insizyona bağlı sık görülür. İşlemden 2 ile 4 saat kadar sonra (çocuğun yaşına göre) ağızdan sıvı ve gıda alımına başlanabilir. Çocuktaki idrar enfeksiyonu durumuna göre koruyucu ya da tedavi edici antibiyotikler verilebilir.
Uzun dönem sonuçları nasıldır?
Tek üreterli bir böbreğe ait üreteroselde insizyon %80-90 oranında başarılıdır. Ektopik denen ve üreteroselin mesane boynundan öteye dış idrar yoluna uzandığı çocuklarda işlem başarısı %10-40 arasındadır.